USG tętnic szyjnych i kręgowych
Badanie dopplerowskie pozwala na ocenę przepływu krwi przez naczynia krwionośne w czasie rzeczywistym. Prędkość oraz jakość przepływu umożliwiają na ocenę wydolności tętnic. Prawidłowy przepływe jest laminarny – płynny, z typową dla danego naczynia prędkością i spektrum. Przepływ nieprawidłowy jest zwykle przyspieszony, chaotyczny, z nietypwym spektrum, niedkiedy zwolniony lub nie stwierdza się przepływu w naczyniu w ogóle.Badanie dopplerowskie obecnie łączy technikę dopplerowską z wizualizacją USG, a więc możliwe jest uwidocznienie przeszkody - zwężenia tętnicy, zobrazowania szerokości naczynia, morfologii ściany naczynia, blaszki miażdżycowej lub skrzepliny. Połączenie techniki USG oraz dopplerowskiej określa sięjako Duplex (lub niekiedy Triplex) Scan. Czasem badanie ujawnia nieprawidłowy rozwój naczyń lub jego brak (aplazja). Badanie USG naczyń jest obecnie „złotym” standardem w ocenie tętnic szyjnych z uwagi na stosunkowo niewielki koszt oraz możliwość wielokrotnego powtarzania badań – badanie nie jest związane z ekspozycją na promieniowanie jonizujące i nie wymaga podawania środków kontrastowych.
- zawroty głowy, zaburzenia równowagi, szumy uszne
- przebyty udar i zespoły niedokrwienia mózgu
- miażdżyca uogólniona
- ocena ryzyka sercowo-naczyniowego – ocena KIM (intima – media complex), określenie morfologii blaszek miażdżycowych, monitorowanie skuteczności przewlekłego leczenia hipolipemizującego
- po urazach szyi – wykluczenie ewentualnego rozwarstwienia tętnicy
- przebyty przejściowy atak niedokrwienny tzw. TIA (Transient Ischemic Attack)
- nawracające omdlenia – zwłaszcza związene z ruchem głowy lub kończyny górnej
- epizody kilkominutowej nagłej jednostronnej utraty wzroku (amaurosis fugax)
- zaburzenia pamięci
- atypowe zespoły parkinsonowskie lub pląsawicze
- bóle głowy
- nadciśnienie tetnicze
- rodzinne występowanie chorób naczyniowych i miażdżcycy i miażdżycy
- przewlekłe zaburzenia widzenia
- screningowe – standardowe (pierwsze badanie u pacjenta)
- badanie kontrolne
- badanie ukierunkowane
Zwężenia pozaczaszkowych tętnic mózgowych są odpowiedzialne za 20% udarów niedokrwiennych mózgu. Odsetek chorych ze zwężeniem bezobjawowym jak i objawowym tętnic szyjnych wzrasta z wiekiem. Ryzyko nawrotu niedokrwienia mózgu u chorych z objawowym zwężeniem tętnicy szyjnej leczonych zachowawczo wynosi 4,4% na rok dla zwężenia w granicach 50–69% i 13% na rok dla zwężenia >powyżej 70%. U chorych z bezobjawowym zwężeniem tętnicy szyjnej powyżej 60% ryzyko udaru mózgu wynosi około 1–2% rocznie.
PRZED BADANIEM
Skierowanie na badanie USG nie jest wymagane, ale może być pomocne jeśli badanie zalecił lekarz (oprócz badania standardowego, badanie ukierunkowane jest na szczególną patologię); wcześniejsza dokumentacja medyczna: zdjęcia i wyniki USG, wypisy szpitalne są niezbędne do porównania wyniku badania z poprednimi wynikami i również pomagają ukierunkować badanie.
Badania ultrasonograficzne narządów szyi wykonuje się w pozycji leżącej – na plecach. W szczególnych przypadkach kiedy pacjent nie może położyć się na wznak można badanie wykonać badanie w pozycji siedzącej. Czas trwania badania ultrasonograficznego standardowego badania dopplerowskiego tętnic szyjnych i kręgowych wynosi ok. 10-15 min. (w zależności od warunków anatomicznych, pozycji i współpracy ze strony pacjenta).
Zwykle należy rozważyć zabieg operacyjny udrażniania/stentowania tętnic szyjnych przy stwierdzonym zwężeniu ponad 70% tętnicy szyjnej wewnętrznej.
Niedrożnej tętnicy szyjnej wewnętrznej nie udrażnia się.
Ważne jest rozróżnienie przez badającego między tętnicą szyjną wewnętrzną a tętnicą szyjnej zewnętrzną. Z punkuty widzenia klinicznego tętnica szyjna zewnętrzna jest mniej ważna bo jej zwężenie nie powoduje udaru mózgu. tętnica szyjna zewnętrzna staje się ważna przy istotnym zwężeniu lub niedrożności tętnicy szyjnej wewnętrznej - staje się krążęniem obocznym i zapobiega przed udarem.
Tętnica szyjna wewnętrzna
